Szkoła Lotnicza w Aleksandrowicach koło Bielska ( obecnie dzielnica Bielska -Białej ) założona została w 1936 r staraniem działaczy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej na terenie lotniska, do którego budowy przystąpiono odpowiednio wcześniej i była pierwszym tego typu ośrodkiem lotniczym w Polsce. Ziemia śląska, chociaż nie w całości znalazła się w obrębie II Rzeczypospolitej, to jednak ze względu na swoją burzliwą przeszłość, położenie geograficzne oraz potencjał ludnościowy i gospodarczy, odgrywała w przedwojennej Polsce szczególną rolę. Lud śląski wyróżniał się nie tylko ciężką i solidną pracą, ale i ofiarnością na cele społeczne. O sukcesie rozwoju na Śląsku propagandy lotniczej, a także praktycznej działalności szkoleniowej, zadecydowało nie tyle powszechne poparcie ze strony śląskiego społeczeństwa, co postawa licznych działaczy społecznych, pasjonatów lotnictwa.Zanim więc Śląski Okręg Wojewódzki LOPP (do 1934 r. Śląski Komitet Wojewódzki LOPP) mógł się poszczycić największą liczbą członków w Polsce, upłynąć musiało kilkanaście lat starań i wytężonej pracy organizacyjnej. Już w pół roku od założenia Ligi Obrony Powietrznej Państwa i w niecałe dwa lata od powstania województwa śląskiego, podjęto pierwsze działania mające na celu włączenie Śląska i jego mieszkańców w pracę na rzecz budowy silnego polskiego lotnictwa i obrony powietrznej. Komitet Powiatowy LOPP w Bielsku, obejmujący zasięgiem swojego działania teren obydwu powiatów bielskich, tj. miejskiego i wiejskiego powstał już w 1924 r.Pomysł wybudowania lotniska w bezpośredniej bliskości miasta Bielska pojawił się już w roku 1928. Była to odpowiedź na budowę lotniska komunikacyjnego po stronie czeskiej, w odległej o kilkadziesiąt kilometrów Ostrawie. Do akcji propagandowych włączyło się wiele osób i firm, wysyłano materiały LOPP, a w kinach w Bielsku i Czechowicach były wyświetlane filmy propagandowe.Szereg odczytów o lotnictwie wygłosił m.in. pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego - kapitan pilot Bernard Adamecki. Początkowo planowano, że w Bielsku powstanie lotnisko handlowo-komunikacyjne. Wraz z gromadzeniem funduszy na ten cel, działacze bielskiego komitetu powiatowego LOPP przystąpili do pierwszych prac przygotowawczych.Jednak, aby ambitne plany bielskiej LOPP mogły zostać urzeczywistnione, do akcji budowy lotniska dla Bielska musiało się włączyć nie tylko kierownictwo śląskiej LOPP, ale także władze województwa śląskiego. Dnia 26 listopada 1931 r. w obecności prezesa Komitetu, wojewody śląskiego dr Michała Grażyńskiego, odbyło się w Katowicach zgromadzenie ogólne Śląskiego Komitetu Wojewódzkiego LOPP. w którym uczestniczyli także przedstawiciele Komitetu Powiatowego LOPP w Bielsku, w osobach starosty bielskiego Bocheńskiego i referendarza Medweckiego.



Postanowiono wówczas włączyć do budżetu, przeznaczoną na początkową budowę lotniska w Bielsku, kwotę 20 000 złotych. W tym czasie w końcowej fazie znajdowała się budowa lotniska w Katowicach, które wraz z rozbudowanym zapleczem zostało ostatecznie ukończone w 1933 r.. stając się pierwszym lotniskiem na terenie województwa śląskiego. Dopiero z ta chwilą mogły ruszyć sprawnie prace wokół drugiego lotniska na Śląsku, jakim miało być położone kilka kilometrów na południowy-zachód od Bielska obok drogi Cieszyn Skoczów - Bielsko, lotnisko w Aleksandrowicach. Warto zaznaczyć, że wszystkie inwestycje lotnicze na Śląsku były w przeważającej części finansowane ze środków LOPP, które z kolei pochodziły ze składek członkowskich i ofiar śląskiego społeczeństwa.



Do pierwszych konkretnych działań wokół budowy lotniska w Aleksandrowicach koło Bielska przystąpiono już w 1933 r. W lutym 1934 r. projekt lotniska w Bielsku został zatwierdzony przez Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, a teren przyszłego lotniska tymczasowo wciągnięto do rejestru lotnisk, aż do czasu wydania zgody na jego użytkowanie i otwarcie dla ruchu lotniczego. Zezwolenie takie miało zostać udzielone dopiero po wykonaniu koniecznych robót, takich jak: wyrównanie terenu, zatrawienie, oznakowanie itp. Prace te należało wykonać w tzw. minimalnych granicach pola wzlotów, które zostały zatwierdzone przez Ministerstwo Komunikacji pismem z dnia 1 sierpnia 1933 r. Początkowo planowano, że lotnisko będzie miało charakter portu lotniczego obsługującego komunikację lotniczą. Jednocześnie miało być wykorzystywane do szkolenia w ramach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego. W marcu 1934 r. Zarząd Śląskiego OW LOPP informował Zarząd Główny LOPP w Warszawie, że prace agrotechniczne, niwelacyjne oraz budowlane będą realizowane poprzez zatrudnianie bezrobotnych, co nie będzie obciążało funduszów Ligi. W dniu 3 sierpnia 1934 r. mjr inż. Kazimierz Ziembiński oraz sekretarz Śląskiego OW LOPP Tadeusz Stopczyński przeprowadzili na miejscu odbiór prac polowych przeprowadzonych na 18 hektarach płyty lotniska. Niezwłocznie po zatwierdzeniu, wykonanego przez inż. Schayera - architekta Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach projektu budowy portu lotniczego oraz hangarów, rozpisano przetarg na jego realizację. Drogę dojazdową na lotnisko, biegnącą od strony szosy Cieszyn - Bielsko, wykonał Wydział Dróg Powiatowych w Bielsku. Prace te były wykonane również siłami bezrobotnych, zatrudnionych w tym celu z Funduszu Pracy.Hangar lotniczy typu wojskowego o wymiarach około 40mx32mx6m z rozsuwaną na obie strony bramą i kosztujący ponad 65 000 zł. zamówiono w Górnośląskich Zjednoczonych Hutach - Królewskiej i Laury. Pod koniec 1934 r. prace przy budowie hangaru, jak i budynku portu przebiegały planowo i w szybkim tempie. Szukając środków finansowych na kontynuowanie budowy lotniska w Aleksandrowicach, Śląski OW LOPP zwrócił się w listopadzie 1934 r. do obwodów powiatowych w Bielsku, Cieszynie i Pszczynie o przeprowadzenie na ich terenie, w formie rozprowadzania cegiełek, akcji zbiórki funduszy na budowę lotniska. W lipcu 1935 r. teren wzlotów był już ukończony, zaś budowa budynku portu, hangarów, budynków administracyjnych, rampy i stacji paliw dobiegała końca. Do końca 1935 r. wykonano roboty ziemne, ogrodzenie od strony szosy Bielsko - Cieszyn i sąsiednich zabudowań długości 500 metrów, drogę dojazdową i drogi na terenie lotniska, doprowadzono wodę z rurociągu miejskiego, zainstalowano stację paliwową o pojemności 20.000 litrów, doprowadzono linię elektryczną W ciągu 1935 r. teren lotniska w Bielsku i jego zaplecza, ze stanu surowego został doprowadzony do całkowitego niemal ukończenia.

Wszystkie roboty inwestycyjne były prowadzone pod ścisłym nadzorem Ministerstwa Komunikacji i Wydziału Komunikacyjno-Budowlanego Urzędu Województwa Śląskiego oraz w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wojskowych. Na obiekty tego malowniczo położonego u stóp Beskidów lotniska składały się: hangar samolotowy, budynek portowy, dwupiętrowy budynek mieszkalny dla personelu i uczniów szkoły, warsztaty naprawcze i stacja paliw. Umieszczona przy wejściu do budynku portowego tablica pamiątkowa nosi napis: "Lotnisko wraz z budynkami fundowane staraniem i kosztem LOPP". Osobą nadzorującą powstanie wymienionych obiektów był inż. Witold Kłębkowski. Jednak teren lotniska w Aleksandrowicach był wykorzystywany przez lotnictwo jeszcze przed oficjalnym jego otwarciem. W niedzielę 21 października 1934 r. Komitet Powiatowy LOPP i Koło Szybowcowe w Bielsku oraz Bielski Oddział Szybowcowy Harcerskiego Koła Szybowcowego w Katowicach, przy udziale statków powietrznych z Aeroklubu Lwowskiego i Śląskiego, urządziły w Aleksandrowicach pierwsze pokazy lotniczo-szybowcowe.Do Aleksandrowic przybyli reprezentanci władz cywilnych i wojskowych, organizacji społecznych oraz 15 tysięczny tłum publiczności. Zaprezentowały się w powietrzu samoloty sportowe aeroklubów oraz przybyły ze Lwowa tzw. 'pociąg szybowcowy", czyli szybowce holowane przez samoloty. Loty pokazowe na szybowcach wykonali harcerscy szybownicy ze Szkoły Szybowcowej Aeroklubu Śląskiego w Goleszowie, zaś piloci z Aeroklubu Śląskiego z Katowic wykonywali akrobacje samolotowe. Ukoronowaniem wszystkich starań i wysiłków śląskich działaczy LOPP, jakie poprzedziły zbudowanie do końca 1935 r. w Bielsku lotniska sportowego wraz z nowoczesnym zapleczem, było udzielenie w styczniu 1936 r. przez Ministerstwo Komunikacji licencji na zorganizowanie Szkoły Lotniczej Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Szkoła Lotnicza LOPP im. Marszałka J. Piłsudskiego w Aleksandrowicach została otwarta w dniu 31 maja 1936 r. i była pierwszym tego typu ośrodkiem Ligi w Polsce. Zakładano, że ten ośrodek lotniczy będzie rocznie szkolił od 40 do 60 pilotów samolotowych.

Jak już wcześniej wspomniano, społeczeństwo polskie w okresie międzywojennym, a szczególnie od połowy lat trzydziestych, z wielką ofiarnością łożyło na rozbudowę polskiego lotnictwa. Dnia 8 maja 1936 r. na lotnisku mokotowskim w Warszawie odbyła się uroczystość przekazania dla Szkoły Pilotów LOPP w Aleksandrowicach 13 samolotów: 10 RWD-8 i 3 RWD-13. Symbolicznego aktu przekazania tych maszyn w ręce Naczelnego Wodza gen. dyw. Edwarda Rydza-Smigłego dokonał prezes Zarządu Głównego LOPP gen. dyw. Leon Berbecki. W swoim przemówieniu zwrócił on uwagę, iż z 13 samolotów, aż 8 RWD-8 i 1 RWD-13 - stanowiące I Eskadrę Szkolną im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ufundował Podoficerski Komitet Zbiórki, na którego czele stał starszy sierżant Stanisław Wolnicki. Z kolei pracownicy Państwowej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (PASTy) ufundowali jeden samolot RWD-8 przeznaczony dla harcerstwa polskiego, który nosił znaki rejestracyjne SP-ZHP i napis "Dar PAST-y". Społeczeństwo śląskie podarowało 1 RWD-8 i 1 RWD-13, zaś Warszawski Okręg LOPP ufundował 1 samolot RWD-13. Jak podkreślił generał Berbecki samoloty te były przeznaczone dla pierwszej w Polsce cywilnej szkoły pilotażu silnikowego im. Marsz. J. Piłsudskiego w Bielsku, ufundowanej dzięki "inicjatywie i ofiarności społeczeństwa śląskiego z gospodarzem Śląska - panem wojewodą dr Grażyńskim, prezesem Śląskiego Okręgu Wojewódzkiego LOPP - na czele". W tym miejscu należy wyjaśnić przyczynę równoczesnego wymieniania Bielska i Aleksandrowie jako miejsca, w którym znajdowała się szkoła pilotów. Aleksandrowice - założone w połowie XVIII wieku przez hrabiego Aleksandra Sułkowskiego, ówczesnego właściciela hrabstwa bielskiego, do początku 1938 r. były bowiem jedną z wielu położonych pod Bielskiem miejscowości.

Jednak na mocy ustawy Sejmu Śląskiego z 25 stycznia 1938 r. z dniem 1 kwietnia owego roku nastąpiło przyłączenie Aleksandrowic - liczących 3.059 mieszkańców i 544 ha powierzchni - do ponad 22-tysięcznego miasta Bielska. Rozpoczęty nazajutrz po uroczystym otwarciu szkoły, czyli 1 czerwca 1936 r,, pierwszy kurs pilotażu silnikowego ukończyło 28 lipca 21 uczniów, którzy otrzymali dyplomy pilotów. W czerwcu 1936 r. odbyły się na lotnisku pierwsze zawody modelarskie, w których zwyciężył Jan Płonka ( powojenny instruktor szybowcowy i znany narciarz alpejski ), W lipcu 1936 r., ówczesny premier rządu II RP gen. Felicjan Sławoj -Składkowski. zatrzymał się w Aleksandrowicach, gdzie dokonał przeglądu szkoły i przyglądał się trwającym akurat lotom szkolnym. W 1936 roku użytkowany w Szkole Pilotów harcerski RWD-8 {"Dar PAST-y", SP-ZHP) brał udział w Zlocie Skautów Rumuńskich w Braszow. Dokonał on przelotu na trasie: Katowice - Lwów - Czemiowce - Braszow i z powrotem: Braszow -Konstanca - Bukareszt - Lwów - Katowice na trasie liczącej w sumie 3 tysiące kilometrów. Harcerze-lotnicy podczas 20-dniowego pobytu w Rumunii wykonali 30 lotów, spędzając w powietrzu 40 godzin. Wykonywane przez nich loty miały charakter codziennie wykonywanych nad obozem lotów pokazowych., lotów okolicznościowych (np. podczas „Dnia Polskiego") oraz lotów pasażerskich. Ośrodek w Aleksandrowicach w dniach od 15 do 25 marca 1937 r. był miejscem kursu nawigacyjno-meteorologicznego dla kierowników szkół szybow­cowych i instruktorów, w którym wzięło udział 20 uczestników. W maju 1937 r. była wizytowana przez majora pil. Stanisława Skarżyńskiego - znanego nie tylko w Polsce, ale i na świecie zdobywcy Atlantyku z 1933 r. Major Skarżyński, jako przewodniczący Wydziału Lotniczego Zarządu Głównego LOPP, przez dwa dni przebywał na Śląsku Cieszyńskim, podczas których gościł także w podobnym celu w śląskiej Szkole Szybowcowej LOPP na górze Chełm w Goleszowie. Dnia 22 maja 1937 r. na lotnisku wylądował niecodzienny gość. Rumuński samolot pasażerski, kursujący na linii Bukareszt - Praga, z powodu nadciągającej burzy i uszkodzenia aparatu radiowego został zmuszony do przerwania lotu i wylądowania w Aleksandrowicach.

W ciągu pierwszego i drugiego kursu w 1937 r, wyszkolono w Aleksandrowicach 33 pilotów samolotowych. W sierpniu na terenie szkoły został oddany do użytku budynek internatu dla kursantów i personelu szkoły .Trwała jednocześnie budowa drugiego hangaru, który miał pomieścić coraz liczniejszy tabor samolotowy i szybowcowy szkoły. Zarząd Śląskiego OW LOPP podjął również decyzję o przystąpieniu w Aleksandrowicach do prac nad rozszerzeniem pola wzlotów. W Śląskich Zawodach Lotniczych, zorganizowanych przez Aeroklub Śląski w pierwszej połowie lipca 1937 r ., wystartowało 5 miejscowych załóg, w tym dwie wystawiła Szkoła Lotnicza z Aleksandrowicach. W 1937 r. Aleksandrowice stały się miejscem lądowania szybowca pilotowanego przez Mieczysława Urbana, jednego z czołowych sportowców Aeroklubu Warszawskiego. Długiego przelotu dokonał on na trasie Warszawa - Osławice - Bielsko.

pośród 126 samolotów zgromadzonych 26 września 1937 r. na lotnisku mokotowskim w Warszawie, które zostały ufundowane ze środków zebranych przez polskie społeczeństwo, szkoła Pilotów LOPP w Aleksandrowicach otrzymała 9 maszyn. Były to: 6 dwumiejscowych samolotów szkolnych RWD-8, 2 jednomiejscowe samoloty akrobacyjne RWD-10 i jeden trzymiejscowy samolot turystyczny RWD-13. W 1937 r. harcerski "erwudziak" "Dar Pasty" brał ponownie udział w wyprawie zagranicznej. Tym razem w składzie harcerskiej reprezentacji lotniczej udał się w sierpniu 1937 r. na V Międzynarodowy Zlot Skautów "Jamboree" do Holandii. Wśród wypożyczonych harcerzom przez Śląski OW LOPP 3 samolotów znalazł się, także należący do Szkoły Pilotów w Aleksandrowicach, kolejny samolot RWD-8 ("Podoficer 3"). Uroczysty przebieg miało w niedzielę 3 października 1937 r. zakończenie XIV "Tygodnia LOPP". Obecni byli m.in. starosta bielski dr Bocheński i reprezentujący władze wojskowe płk. Giza. Szybowiec typu „Wrona-bis" nazwany "Skaut", został podarowany bielskim harcerzom przez członków koła LOPP przy firmie Vacuum Oil Company w Dziedzicach. W obecności kilkunastotysięcznej publiczności odbyły się pokazy lotnicze, których świadkiem byli m.in. licznie przybyli z Krakowa oficerowie, z dowódcą Okręgu Korpusu nr V gen. Łuczyńskim na czele. W powietrzu zaprezentowała się trójka RWD-8 pilotowanych przez pilotów Aeroklubu Śląskiego.

Piękny pokaz lotów na szybowcu "Sokół" wykonał instruktor Michał Offierski a wzbudzające niesłychany entuzjazm akrobacje na RWD-10 robił pilot Oleński. Publiczność nagradzała pilotów burzliwymi oklaskami. W tym dniu łatał w Aleksandrowicach na motoszybowcu "Bąk" swojej konstrukcji także inż. Antoni Kocjan. Pokazy zakończyły po raz pierwszy wykonane w Aleksandrowicach przez absolwentów kursów spadochronowych LOPP, pojedyncze i grupowe skoki spadochronowe. Całość lotniczej imprezy cieszyła się wielkim zainteresowaniem ze strony publiczności. Na ziemi wielkie zainteresowanie wzbudziły nowe typy samolotów, jak na przykład akrobacyjne RWD-10 czy pierwszy samolot sanitarny RWD-13 S - ufundowany przez Kasy Chorych i Śląski OW LOPP. Zakończenie trzeciego, ostatniego w tym roku, kursu pilotażu nastąpiło 23 października 1937 r. Do końca 1937 r. wyszkolono w Aleksandrowicach 50 pilotów w ramach PW Lotniczego, a także 3 pilotów turystycznych. Na początku 1938 r. Aleksandrowice były gospodarzem specjalnego szkolenia dla instruktorów z całej Polski. W 11 kursach teoretycznych uczestniczyło przeszło 300 kandydatów. Pod koniec kwietnia 1938 r. rozpoczął się pierwszy w tym roku kurs samolotowy, w którym uczestniczyło 22 kursantów. Oprócz szkolenia pilotów przedpoborowych, szkoła przygotowała się do przeszkolenia ponad 40 pilotów turystycznych.

Dnia 11 czerwca 1938 r. odbył się na lotnisku konkurs modeli latających, w którym uczestniczyło 67 zawodników. Mimo silnego wiatru modelarze uzyskali doskonałe wyniki, zarówno jeśli chodzi o odległość, jak i czas przelotów modeli. Jedną z przewidzianych w tym konkursie nagród były loty pasażerskie na samolotach szkoły z terenu lotniska. Podobnie jak w ubiegłym, także i w 1938 r., planowano obchodzić "Tydzień LOPP" na lotnisku w Aleksandrowicach. Obchody jubileuszowego XV "Tygodnia LOPP", przewidziane na okres od 24 września do 1 października, zapowiadały się szczególnie interesująco. Niestety, w ostatniej chwili zaplanowana na lotnisku w Aleksandrowicach impreza lotnicza LOPP została odwołana z przyczyn niezależnych od kierownictwa obwodu, sportowe "erwudziaki" należące do Szkoły Pilotów, musiały na płycie lotniska ustąpić miejsca trzem eskadrom bombowo rozpoznawczych „Karasi" i eskadrze myśliwskich PZL P-11, które od połowy września oczekiwały w Aleksandrowicach na sygnał do wzięcia udziału w akcji zaolziańskiej Wojska Polskiego.

W ciągu roku 1938 wyszkolono ogółem 59 pilotów samolotowych, w tym 2 Polaków z Brazylii i 2 Węgrów. W tym czasie park samolotowy szkoły liczył już 26 samolotów: 18 szkolnych RWD-8, 2 akrobacyjne RWD-10. 2 szkolno-akrobacyjne RWD-I7.3 turystyczne RWD-I3 i 1 sanitarny RWD-13 S. Z początkiem 1939 r. Instytut Badań Lekarskich Lotnictwa uruchomił w Bielsku, przy poradni sportowo-lekarskiej Państwowego Urzędu WF i PW przychodnię lotniczo-lekarską, która odtąd miała zająć się badaniem kandydatów do szkolenia w lotnictwie cywilnym, czyli głównie kandydatów do miejscowej szkoły pilotów. Ostatni rok szkolenia w Szkole Lotniczej LOPP w Aleksandrowicach - o czym przesądził wybuch wojny w 1939 r. - rozpoczęto 1 maja 1939 r. podczas transmitowanej przez Polskie Radio uroczystoścj. Działalność szkoleniowa w Szkole Lotniczej w Aleksandrowicach odbywała się także podczas ostatnich miesięcy pokoju, czyli w lipcu i sierpniu 1939 r., mimo coraz bardziej napiętej sytuacji politycznej.

Na lotnisko w Aleksandrowicach przybyły 4 samoloty myśliwskie PZL P-11 z 2 Pułku Lotniczego w Krakowie. Startujący z tego lotniska polscy piloci zestrzelili pierwszego dnia wojny 3 samoloty hitlerowskich najeźdźców. Świadkami jednej z tych walk powietrznych, która rozegrała się nad Śląskiem Cieszyńskim byli 1 września 1939 r. Jan Cholewa i Konrad Sztuka, wówczas niedoszli kursanci Szkoły Lotniczej w Aleksandrowicach, później zaś lotnicy Polskich Sil Powietrznych na Zachodzie. W drugiej połowie sierpnia samoloty szkoły opuściły Aleksandrowice i przeleciały do podobnej szkoły LOPP w Masłowie koło Kielc. Dnia 5 września 1939 r. piloci z Aleksandrowic otrzymali rozkaz przelotu za Wisłę w okolice Sandomierza. W okolicach Opatowa grupę nieuzbrojonych samolotów szkolnych zaatakowały niemieckie myśliwce. Lecący na RWD-13 kierownik szkoły kpt. pil. Kułakowski zdołał co prawda odciągnąć myśliwce od pilotowanych przez swoich uczniów RWD-8, ale sam poniósł śmierć w nierównej walce. Głównym celem realizowanego przez Szkołę Lotniczą LOPP w Aleksandrowicach szkolenia było, aby jej absolwenci zasilili szeregi polskiego lotnictwa wojskowego.

Najsłynniejszym absolwentem szkoły był kpt. pil. Eugeniusz "Dziubek" Horbaczewski, kursant z roku 1937 - jeden z czołowych polskich asów myśliwskich (ponad 16 zwycięstw powietrznych, odznaczony m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari), który poległ śmiercią lotnika podczas bitwy powietrznej nad Francją 18 sierpnia 1944 r. Wielu innych absolwentów szkoły brało udział w Kampanii Wrześniowej i późniejszym wysiłku zbrojnym aliantów przeciwko najeźdźcy. Szacuje się. że w ciągu niespełna 4 lat działalności szkoła lotnicza LOPP na lotnisku w Aleksandrowicach wyszkoliła - głównie w ramach przysposobienia Wojskowego Lotniczego - około 190 pilotów samolotowych. W czasie okupacji lotnisko w Aleksandrowicach, podobnie jak szkoła szybowcowa w Goleszowie, było wykorzystywane przez Niemców do szkolenia szybowcowego.

aeroklub, nauka latania, szkoła lotnicza, licencja szybowcowa, instruktor szybowcowy, pilot, szybowiec, klub sportowy aeroklub, sekcja samolotowa, sekcja szybowcowa, sekcja spadochronowa, sekcja modelarska,